Малая радзіма. Яна як радзімка, з якой ты нарадзіўся і памрэш. Канешне, яе можна выдаліць, паспрабаваць вырваць з цела, аднак шнар-след усё роўна будзе нагадваць аб сабе салодкім болем.
Цяжка растлумачыць, чаму яна называецца малой. Зразумела, калі ў кагосьці гэта невялічкая вёсачка ці гарадок. Аднак і для тых, хто нарадзіўся ў мегаполісе, гэта месца таксама лічыцца малой радзімай. Мажліва таму, што мы былі тады малымі і нават не ўсведамлялі, што акрамя сцен роднай хаты, кватэры і двара ёсць рэчка, лес, хлеб, пасыпаны цукрам, сцяжынка за варотамі, якая павядзе спачатку ў школу, а пасля і ў другія гарады-краіны. Тады здавалася, што ўсё жыццё будзе ў межах гэтага двара, абнесенага драўляным непафарбаваным штакетнікам, уздоўж якога ўсё лета палымнелі бурачковыя вяргіні. Тут і бацькі, і сястра, і сябры, і сабака Шарык, які ўвесь час спрабаваў падлезці пад колы веласіпеда, калі я хацела навучыцца на ім ездзіць, і пах крамяных баравікоў, якія бабуля прыносіла ў прыполе і высыпала на лаўку. Там, на малой радзіме, захоўваюцца самыя простыя, патаемныя і каштоўныя ўспаміны.
Мама едзе ў Жалудок і не бярэ мяне з сабой. Я бягу за ёй, а па шчоках цякуць салёныя і горкія слёзы. Я зусім не чую, што яна мне гаворыць. Больш няшчаснага чалавека на той момант уявіць немагчыма. Сястра забірае мяне, разгубленую, з дарогі і вядзе дахаты, усцешвае, засяроджвае ўвагу на чымсьці іншым. Вярнуўшыся з паездкі, мама дастае з вялікай сіняй сумкі ляльку Дзіну: яна сама ўмее хадзіць і гаворыць слова «мама»! І ўсе дзіцячыя крыўды тут жа забываюцца, я адчуваю сябе самай шчаслівай дзяўчынкай на Зямлі.
А колькі пахаў, адтуль, з дзяцінства, засела ў нашай памяці! Як прыцягальна пахнуць падсмажаныя на вогнішчы жытнёвыя каласы! Альбо паветра пасля жнівеньскага дажджу, настоенае на водары белага наліву з дзедавага саду! Ні з чым не зблытаць пах сунічнага мыла, што ляжала ў кардоннай скрыначцы ў запечку. Яно заўсёды куплялася ў запас. Можа таму, што на той час шмат у чым адчуваўся дэфіцыт. Сунічнае мыла, амаль у такой жа абгортцы, такое ж светла-ружовае, і зараз ёсць у продажы, нават таго ж беларускага вытворцы, аднак пах зусім іншы, не такі, як у дзяцінстве.
Адтуль, з малой радзімы перайшлі з намі ў дарослае жыццё і рэчы, дарагія сэрцу, якія рука не паднімаецца выкінуць, хаця яны і зусім не ўпісваюцца ў сучасны інтэр’ер. Здаецца, калі ты іх пазбавішся, перарвецца повязь пакаленняў, забудзецца той код, што звязвае цябе з гэтай зямлёй і людзьмі, знікне сцяжынка, што вядзе да бацькоўскага парога.
Напэўна, больш за пяцьдзясят год спачатку ў дзедавым, затым — бацькоўскім, цяпер — доме сястры цікае настольны гадзіннік «Молния». Сучаснаму пакаленню цяжка ўявіць, што гадзіннік можа праслужыць столькі часу. А вось гэты жаўтаваты прамавугольнічак ідзе сабе і ідзе. Трэба толькі не забыцца своечасова завесці спружынны механізм. На задняй сценцы гадзінніка — знак якасці, які ў савецкія часы быў надзейным яе гарантам, а не рэкламным ходам, як цяпер. Зараз ужо і майстэрняў па рамонце гадзіннікаў не знойдзеш. Усё становіцца аднаразовым, нетрывалым, ненадзейным. І не важна — танная рэч ці дарагая. Аднаразовы посуд, аднаразовая мэбля, аднаразовыя адносіны…
Малая радзіма — гэта тое, што немагчыма забраць. Яна з табой усюды і заўсёды. Яна настолькі твая, што яе не адняць. З ёй чалавек прыходзіць у жыццё, жыве і забірае з сабой, адыходзячы на той свет. І гэта адзінае, што чалавек можа забраць цалкам, бо яна складаецца з мільёнаў успамінаў, пахаў, колераў і гукаў. Яна — толькі твая.
Аліна САНЮК.
Все блоги автора :