Пра творчую і таленавітую дзяўчыну, апантанага настаўніка і цікавага чалавека — Марту Багдановіч мы не раз пісалі на старонках раённай газеты. Некалькі год Марта Іванаўна выкладала беларускую мову і літаратуру ў Барунскім вучэбна-педагагічным комплексе, а зараз — у СШ №3. Акрамя ўрокаў у школе і сямейных спраў, яна піша вершы, грае на гітары, займаецца фатаграфіяй, удзельнічае ў конкурсах і канферэнцыях — і гэта толькі невялікі пералік яе захапленняў… Марта Багдановіч часта прымае ўдзел у літаратурных конкурсах, супрацоўнічае з выдавецтвам “Выснова”, якое друкуе навуковую літаратуру. Яна падрыхтавала і выдала зборнік планаў-канспектаў урокаў па беларускай літаратуры для 10 класа. А у маі адбыўся творчы дэбют маладой паэтэсы – у свет выйшаў зборнік вершаў “21 грам”.
Мы сустрэліся з Мартай Багдановіч, каб даведацца пра выданне зборніка, паэтычную старонку ў сацыяльных сетках, а таксама аб ідэальным творчым “рэцэпце”.
— Марта, раскажы, як з’явілася ідэя выдаць зборнік вершаў? Дарэчы, чаму такая назва?
— Задума выдаць зборнік узнікла даўно. Прыгадваю свае школьныя гады, тады ў мяне з’явіўся тоненькі сшытак, куды занатоўваліся першыя нясмелыя спробы. А вершы пачалі атрымоўвацца амаль адразу пасля таго, як я навучылася чытаць і пісаць. Калі гартала сшытак, то ўяўляла на яго месцы сапраўдную кнігу, ад якой яшчэ пахне свежай друкарскай фарбай. Я расла, а разам расло жаданне пісаць, нараджаліся новыя вершы. У хуткім часе іх стала так многа, што я зноў вярнулася да дзіцячай мары.
Я дакладна ведала, што зборнік будзе называцца «21 грам». Лічыцца, што менавіта такую вагу мае душа чалавека. А мае вершы звернуты менавіта да душы, унутранага свету кожнага. Складана было з вокладкай, бо душа — нябачная субстанцыя. У выдавецтве мне прапанавалі стварыць дызайн вокладкі, аднак паслугамі выдавецтва вырашыла не карыстацца. Мне на дапамогу прыйшла мастачка Валянціна Вербіловіч. На вокладцы мой партрэт, які некалькі гадоў таму намалявала Валя. Я (як аўтар) дзялюся са сваімі чытачамі часцінкай сваёй душы. Аб’ём кнігі невялікі. У зборніку 75 старонак, шэсць раздзелаў і каля шасцідзесяці вершаў.
— Аб чым твае вершы?
— Я мала пішу пра прыроду. У маёй творчасці няшмат грамадзянскай лірыкі. У цэнтры ўвагі — чалавек. Праз асобу закранаецца і тэма прыроды, і тэма Радзімы. У свеце шмат зла, зайздрасці, нянавісці… Гэта справа рук чалавека. Аднак ёсць месца і спагадзе, каханню, вернасці. Творцам гэтага таксама з’яўляецца чалавек. Кожны мой радок мае на мэце абудзіць чалавека ў чалавеку, нагадаць пра самыя важныя рэчы. Жыццё імклівае — за будзённасцю, шэрасцю, бытам мы забываем пра важныя рэчы, чарсцвеем, марнеем, перастаем заўважаць іншых, не захапляемся прыгажосцю свету. Бяжым. І толькі, калі ўзнікае нейкая небяспека, спыняемся. Задумваемся. Адчуваем, што многае прапусцілі. Пагоня за матэрыяльным не дала магчымасці ўбачыць, як выраслі дзеці, як адцвілі яблыні за акном, як пасталелі самі…
— Ты пiшаш толькi на беларускай мове?
— Пішу таксама і на рускай мове, аднак перавагу аддаю беларускай. Неаднаразова з боку знаёмых гучаў укор па гэтай прычыне. Многія адкрыта казалі, што кола чытачоў было б значна шырэйшым, каб я пісала на рускай мове. Але прынцыпова карыстаюся роднай. Беларускія вершы больш багатыя і каларытныя. Я настаўніца беларускай мовы і літаратуры, — вучні таксама чытаюць мае вершы ў суполцы «Марта Мацкевіч. Вершы». Так яны становяцца на крок бліжэй да роднага слова, вучацца яго паважаць і шанаваць.
— Iснуе думка, што паэта »стварае» біяграфія. А якія падзеi адыгралi важную ролю у тваiм лёсе?
— Сапраўды, біяграфія заўсёды ўплывае на творчасць. Я настаўніца, таму шмат вершаў прысвяціла тэме настаўніцтва. Есць сярод іх і сур’ёзныя, і гумарыстычныя. Гэта набалелае, аб гэтым нельга маўчаць (усміхаецца). Падзеі, якія адбываюцца ў жыцці, таксама пакідаюць след у маёй творчасці.
— Памятаеш свае першыя радкi?
— Першы верш я не напісала, а дапісала. У падручніку па рускай мове ўбачыла твор, які вельмі спадабаўся, дапісала слупок, пасля яшчэ і яшчэ. Так атрымаўся верш на чатыры слупкі. Калі прачытала бацькам, то яны не паверылі і нават пажурылі за падман. Цяпер з усмешкай узгадваем гэты выпадак. Нават не памятаю, якія радкі былі першымі… Маімі… Але ў той час прысвячала вершы маме, сяброўкам, родзічам. Пасля з усмешкай перачытвала гэтыя першыя наіўныя творы.
— Хто твой першы чытач i крытык, хто натхняе i падтрымлiвае цябе?
— Маім першымі чытачамі з’яўляюцца родныя. Сястра Дзіяна заўсёды сочыць за абнаўленнямі ў суполцы, створанай «У кантакце». Пасля дае сваю экспертную ацэнку (усміхаецца). Часамі нават дае парады наконт новых вершаў, іх тэматыкі і зместу. Чытачы часта пакідаюць каментарыі або даюць ацэнку пры асабістай сустрэчы. Прыемна, што вершаваныя радкі кранаюць іх душы.
— У кожнага аўтара свой iдэальны »рэцэпт» напiсання вершаў. Як гэта атрымлiваецца ў цябе?
— Асаблівага рэцэпту няма, уся справа ў натхненні. Я не стаўлю сабе задачу пісаць кожны дзень, а пішу толькі тады, калі пішацца. Бывае «застой». Магу не напісаць за некалькі тыдняў ні радка, а часам за дзень пішацца некалькі вершаў. Натхненне не выбірае. Адпаведны настрой можа з’явіцца ў грамадскім транспарце, у парку. А аднойчы ў студэнцкія гады я пісала верш ноччу і навобмацак, каб не патрывожыць суседку. Часамі нейкі выпадак можа падштурнуць да напісання верша або проста адпаведны душэўны стан здольны прымусіць узяцца за пяро.
— Бродскi гаварыў, што паэзii навучыцца нельга — гэта ёсць цi гэтага няма. Цi згодна ты з гэтым выказваннем?
— Я часткова раздзяляю гэтае меркаванне. Зараз навучыцца можна ўсяму, было б жаданне. Аднак павінен быць нейкі запал, бо без яго складана пісаць. Верш будзе больш якасным, калі рукі самі цягнуцца пісаць. Таму і паэзія больш якасная ў тых творцаў, у якіх ёсць запал і тонкае адчуванне свету. Душа паэта не можа быць закамянелай. Яна павінна адчуваць людзей, быць чулай да іх праблем. Паэту добра пішацца ці ў хвіліны душэўнага ўздыму, ці ў часы сапраўднай роспачы.
— Цi ёсць у цябе настаўнiкi сярод вядомых паэтаў?
— Настаўнікаў няма. Аднак ёсць паэты, творчасць якіх мне вельмі блізкая. Захапляюся творамі Анатоля Вярцінскага, Рыгора Барадуліна, Пімена Панчанкі. Ёсць творы з глыбокім сэнсам, а ёсць — з незвычайнай формай. Аднак фігурай вышэйшага пілатажу лічу спалучэнне зместу і формы ў адным вершы. Гэта спалучэнне знаходжу ў творчасці названых паэтаў. З цікавасцю чытаю вершы мясцовых паэтаў, у іх знаходжу пэўныя падказкі.
— Падзялiся з нашымi чытачамi сваімi творчымі планамі.
— Планаў шмат. Аднак я не люблю заглядаць далёка. Яшчэ ў сакавіку не магла марыць пра зборнік, а ў маі трымала ў руках гатовую кнігу. Планую працягваць сваю дзейнасць, пісаць вершы, дзяліцца імі з чытачамі ў сваёй суполцы і …марыць пра новую кнігу, бо, як кажуць, нічога немагчымага няма.
— Марта, вялікі дзякуй за цікавую размову! Плёну ў працы, творчага натхнення і поспехаў!
Кацярына РУДЗІК.