Традыцыі – гэта жывая памяць народа, яго карані і духоўная апора. Яны фарміруюць адчуванне прыналежнасці да супольнасці, даюць арыенціры ў жыцці і перадаюць каштоўнасці, якія не губляюць актуальнасці нават праз стагоддзі. Калі мы перадаем дзецям абрады, песні, кулінарныя сакрэты ці рамёствы, мы фактычна працягваем нітку, якая звязвае мінулае з сучаснасцю. Гэта дапамагае маладому пакаленню адчуваць сябе часткай чагосьці большага, чым толькі асабістае жыццё.
Раённыя цэнтры рамёстваў і традыцыйнай культуры становяцца сапраўднымі захавальнікамі рэгіянальнай спадчыны, бо менавіта тут аднаўляюцца і падтрымліваюцца ўнікальныя тэхнікі і абрады, уласцівыя пэўнай мясцовасці. Яны не толькі збіраюць і захоўваюць узоры ткацтва, ганчарства, вышыўкі ці разьбы па дрэве, але і робяць традыцыю жывой праз навучанне і ўдзел людзей розных пакаленняў. Асаблівую ролю адыгрываюць майстры, якія перадаюць свае веды і ўменні падчас майстар-класаў і гурткоў, дзе дзеці і дарослыя маюць магчымасць уласнаручна дакрануцца да народнай творчасці, адчуць яе эстэтыку і практычную каштоўнасць. Дзякуючы гэтаму традыцыя становіцца часткай сучаснага жыцця і працягваецца ў новых пакаленнях.
Больш за чатыры гады ў Ашмянскім цэнтры рамёстваў і традыцыйнай культуры працуе Вольга Кавалеўская, дзе разам з іншымі майстрамі стварае выставы, прысвечаныя народнай творчасці. Асабліва значным стаў удзел майстра ў стварэнні выставы “Кола свят”, якая атрымала першае месца на абласным конкурсе. Выстава дэманструе ўсе асноўныя святы гадавога народнага календара. Экспазіцыя ўключыла дванаццаць свят і дванаццаць пар лялек, апранутых у адпаведныя строі, што сімвалізуюць дух і атмасферу кожнага свята. Вольга Васільеўна рупна працавала над касцюмамі: вывучала адпаведную літаратуру, даследавала традыцыйныя ўзоры і на працягу шасці месяцаў з вялікай увагай да дэталяў стварала кожны вобраз. Выстава аказала значны ўплыў на наведвальнікаў і гасцей – яна стала не толькі мастацкім паказам, але і глыбокім культурным досведам, які дазволіў адчуць сувязь паміж мінулым і сучаснасцю, адкрыць багацце народных традыцый, іх жывую прыгажосць.
Лялька “Берагіня”, зробленая рукамі Вольгі Кавалеўскай, таксама мае асаблівы сімвалічны сэнс. Яна паказвае жыццё жанчыны ад нараджэння аж да сталасці. Тут прасочваецца пераемнасць пакаленняў і моц сувязі паміж маці і дзецьмі. Кампазіцыя складаецца з адной вялікай лялькі, якая сімвалізуе маці-захавальніцу, і пяці маленькіх, што адлюстроўваюць розныя этапы росту і сталення. Усе яны сплецены ў адзінае цэлае. Утвараюць гарманічную кампазіцыю, якая нагадвае пра тое, што жыццё – гэта не ізаляваныя моманты, а бесперапынны ланцуг, у якім кожны этап мае сваю каштоўнасць. “Берагіня” стала не толькі творам мастацтва, але і глыбокім духоўным сімвалам, які заклікае шанаваць карані, сям’ю, традыцыі.
Вольга Васільеўна цікавіцца не толькі стварэннем лялек, але і вышыўкай, якая паступова становіцца важнай часткай яе творчасці. Яна ўмела ўпрыгожвае строі для лялек арнаментамі, надаючы кожнаму вобразу асаблівую аўтэнтычнасць і глыбіню. Але яе праца не абмяжоўваецца толькі лялькамі. Вольга Васільеўна вышывае і дарослыя строі – сукенкі, фартухі, кашулі, аднаўляючы традыцыйныя ўзоры і прыстасоўваючы іх да сучаснага жыцця. Напярэдадні навагодніх свят майстар займаецца валяннем, ствараючы валёнкі-абярэгі – ёлачныя цацкі, якія не толькі ўпрыгожваюць святочную ёлку, але і нясуць у сабе сімвалічны сэнс абароны і дабрабыту. Такія вырабы робяць свята больш душэўным і насычаным культурным сэнсам.
Галоўны прынцып творчасці Вольгі Кавалеўскай – рабіць з душой і прыгожа. У кожнай яе працы, ці то лялька, вышываная сукенка, ці валяная ёлачная цацка, адчуваецца майстэрства і ўнутраная цеплыня, якая перадаецца людзям. Да рамяства яна ставіцца як да духоўнай місіі – праз стараннасць, уражлівае вывучэнне традыцый і ўласную фантазію ствараць рэчы, што нясуць прыгажосць і жывую сувязь з каранямі.
Марта БАГДАНОВІЧ.
Фота аўтара.