Год назад у аматарскім клубе пры цэнтральнай раённай бібліятэцы адбылася цікавая і надзвычай пазнавальная сустрэча з кіраўніком інфармацыйнага цэнтра японскай культуры ў Мінску Масака Тацумі. Тады спадарыня Масака паабяцала прыехаць у Ашмяны яшчэ раз, каб прадоўжыць аповед пра культуру і традыцыі Краіны ўзыходзячага сонца. Сваё слова шаноўная госця не толькі стрымала, але і прывезла разам з сабой сваіх родных, каб разам з імі паказаць японскую чайную цырымонію.
Гэты вельмі цікавы рытуал, які ўключае запрашэнне гасцей, прыгатаванне “залатога элексіру” і само чаяванне, уяўляе сабой цэлую філасофію, у аснове якой ляжыць гармонія, яднанне чалавека са светам. Таму, мажліва, гэты няспешны і размераны рытуал не патрабуе лішняй гаворкі: нішто не павінна парушаць спакойную і ціхамірную атмасферу. Як адзначыла Масака-сан, нават посуд і прадметы, што знаходзяцца вакол, не павінны адцягваць увагу ўдзельнікаў цырымоніі. Адзінае ўпрыгожванне, якое дапускаецца, – ікебана ці какемано, якім адводзіцца ў доме спецыяльнае месца.
Спадарыня Масака расказала пра гісторыю ўзнікнення цырымоніі чаявання і адрозненне яе ад традыцыйнай кітайскай, пра майстра чаю Сэн Рыкю, які на працягу ўсяго свайго жыцця імкнуўся да яднання са светам, але ідэалу так і не дасягнуў.
Каб максімальна наблізіць абстаноўку ў чытальнай зале бібліятэкі да той, што адпавядае правілам цырымоніі, госці разаслалі спецыяльны дыван – татамі, які замяняе стол, і падрыхтавалі посуд. Дачка Масака Юйэ паказала японскі танец з веерам. Па ўмовах даўняй японскай традыцыі госці карыстаюцца не вытанчаным бела-сінім фарфорам, які, дарэчы, маецца амаль у кожным доме, а простымі керамічнымі кубачкамі няправільнай формы, што падвяргаюцца штучнаму старэнню. Падбор кубачкаў – цэлая навука. Напрыклад, зімой яны больш закрытыя і грубыя, а ў цёплы сезон – наадварот.
У ролі гаспадыні выступіла маці Масака. Напачатку яна правяла абрад ачышчэння посуду. Зрабіла гэта жанчына з дапамогай шаўковай хустачкі, чатыры ражкі якой сімвалізуюць чатыры бакі свету. Зялены чай, які выкарыстоўваецца ў чаяванні, нагадвае сабой змолатыя ў парашок чайныя лісты. Смак напою залежыць ад таго, наколькі доўга збівалася вадкасць спецыяльным бамбукавым пэндзлікам, а таксама ад тэмпературы і колькасці вады. Перад тым як выпіць чаю, госці адведваюць салодкіх пачастункаў: кладуць на спецыяльна падрыхтаваную сурвэтку з дапамогай палачак невялічкія круглыя пячэнькі. Чай п’ецца нетаропка, маленькімі глыткамі. Безумоўна, усё гэта дзейства нельга перанесці на наша класічнае піццё чаю, ніякага параўнання і быць не можа. Сэнс японскай чайнай цырымоніі не ў тым, каб пачаставаць госця чаем і сумесна адпачыць. Асноўная мэта яе – дапамагчы людзям пазбавіцца мітусні, дасягнуць унутранай раўнавагі, адчуць узаемасувязь і яднанне з Сусветам. Гэта свайго роду медытацыя, бо неабходна супакоіць чалавека, ураўнаважыць яго ўнутраны стан, ачысціць яго пачуцці і думкі.
У чайнай цырымоніі маглі прыняць удзел усе жадаючыя, што і было зроблена. Мажліва, госці-беларусы і не адчулі ў сваёй душы таго спакою і ціхамірнасці падчас цырымоніі, аднак чай прыйшоўся даспадобы, а шчырасць і гасціннасць гаспадыні перадалася ўсяму залу.
Ізноў жа, як і падчас першай сустрэчы з Масака Тацумі, гасцям было зададзена шмат пытанняў: пра традыцыйныя японскія стравы, веравызнанне, сямейныя абрады і традыцыі. Цікавасць выклікала і прыгожае адзенне японак – кімано, асабліва адметны элемент жаночай вопраткі — расшыты пояс, які завяршае вобраз. Не абышлося і без пытання пра любімую кветку ў японскай культуры – сакуру, а таксама пра хрызантэму, якая лічыцца імператарскай кветкай, таму што змяшчаецца на гербе.
Японскія госці падзякавалі работнікам бібліятэкі за шчыры прыём, унікальную магчымасць даведацца пра гісторыю і культуру нашага краю, цікавую экскурсію ў краязнаўчы музей, да Нявесцінага каменя, у Баруны, Гальшаны, Паляны і падарылі бібліятэцы выданні пра Японію, а таксама сувеніры.
А вось куток японскай культуры ў Мінску папоўняць кнігі пра Ашмянскі край, якія з удзячнасцю падарылі японскім гасцям начальнік аддзела ідэалагічнай работы, культуры і па справах моладзі Галіна Балінская і аўтар выданняў пра Ашмянскі павет Тамара Філіповіч. Як памяць аб гасціннай беларускай зямлі, паедуць у Японію падарункі з мясцовымі краявідамі, сурвэткі з ільну, якія напомняць бацькам Масака аб цёплай сустрэчы на Беларусі.
Аліна САНЮК.
Фота Святланы МУЦЯНСКАЙ.